✒ Καζαντζάκης – Λαμπρίδη: Μία τριακονταετής επιστολογαφία 1927-1957
Αλληλογραφία – Παλιό Φάληρο – Αίγινα
Η αλληλογραφία της Έλλης Λαμπρίδη με τον Νίκο Καζαντζάκη είναι ένας μακροχρόνιος διάλογος ανάμεσα σε δύο εξέχουσες φυσιογνωμίες της ελληνικής διανόησης. Είναι συγχρόνως ένας διάλογος ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που αγαπήθηκαν, ένιωσαν βαθιά φιλία ο ένας για τον άλλο και είχαν στενή σχέση και πνευματική επικοινωνία. Το ευρύ χρονολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι επιστολές που έχουμε στα χέρια μας (1927-1957) φωτίζει τη ζωή τους, τη σχέση τους, την πορεία τους, τις συνθήκες παραγωγής του δημιουργικού τους έργου. Συγχρόνως αποκαλύπτει τη διαρκή επαφή τους με τα πνευματικά, καλλιτεχνικά και ιδεολογικά κινήματα, καθώς τόσο ο Καζαντζάκης όσο και η Λαμπρίδη είχαν σε όλη τους τη ζωή έντονη παρουσία σε ό,τι συνέβαινε στην εποχή τους.
✒Info book Εκδότης: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης 2018, σελ. 485
Στην περιοχή της Ομόνοιας, στην οδό Πειραιώς λίγο μετά τις αρχές της, βρισκόταν παλιά το Ωδείο Αθηνών – σε μια περιοχή με παλιά νεοκλασικά κτίρια, πριν μετεγκατασταθεί πολύ αργότερα, στο κτίριο επί της Ρηγίλλης και Β. Γεωργίου Β΄.
Ο Μουσικός και Δραματικός Σύλλογος ‘Ωδείον Αθηνών – 1871 ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1871. Στο πρώτο καταστατικό του Συλλόγου καθορίζονταν ως σκοποί του η σύσταση Ωδείου, η συγκρότηση θεάτρου και η κατάρτιση δραματολογίου, η αποστολή υποτρόφων στο εξωτερικό, η απονομή βραβείων και η εκτέλεση συναυλιών και παραστάσεων, ενώ ο αμιγώς κοινωφελής χαρακτήρας που προσέδωσαν στο Σύλλογο τα ιδρυτικά του μέλη διατηρείται αναλλοίωτος μέχρι σήμερα.
Από τότε μέχρι και σήμερα, το Ωδείο Αθηνών εκπαίδευσε γενιές καλλιτεχνών παρακολουθώντας βήμα προς βήμα όλα τα επεισόδια της ταραχώδους ιστορίας της νεότερης Ελλάδας.
Ωδείο Αθηνών 1900
Από τις σχολές του πέρασαν ως μαθητές ή ως δάσκαλοι προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας που τίμησαν την τέχνη τους και την Ελλάδα, όπως ο Σπύρος Σαμάρας, ο Δημήτρης Μητρόπουλος, ο Νίκος Σκαλκώτας, η Μαρία Κάλλας, η Τζίνα Μπαχάουερ, η Αλεξάνδρα Τριάντη, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Λουκάς Καρυτινός, ο Δημήτρης Σγούρος και πολλοί άλλοι. Εδώ εκπαιδεύτηκε επίσης πλήθος άξιων μουσικών που στελέχωσαν τις συμφωνικές ορχήστρες της χώρας, ενώ η ίδια η σημερινή Κρατική Ορχήστρα Αθηνών αποτελεί την ιστορική μετεξέλιξη της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ωδείου Αθηνών. Σημαντική υπήρξε η ιστορική συμβολή του Ωδείου Αθηνών στη διδασκαλία και καλλιέργεια της Βυζαντινής μουσικής, μέσα από την ίδρυση, το 1903, της Σχολής Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής, με σκοπό τη διάδοση και ανάπτυξη της μουσικής παράδοσης του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στον Ελλαδικό χώρο.
Μέρες Ωδείου του Κωνσταντίνου Γαρίτση
Ανάμεσα στα γραπτά της Έλλης Λαμπρίδη ξεχωρίζει η ως τώρα ανέκδοτη λογοτεχνική αυτοβιογραφία της «Μέρες του Ωδείου», με θέμα τα εφηβικά της χρόνια 1910-1912. Ξεχωρίζει για την εκ των ένδον εικόνα της ίδιας, αλλά και ενός ολόκληρου κόσμου: της αστικής Αθήνας των αρχών του 20ού αιώνα.
Το Ωδείο Αθηνών – ο χώρος, τα μαθήματα, οι δάσκαλοι, οι συμμαθητές-είναι το κεντρικό σκηνικό· κάποτε πάλι η δράση μας μεταφέρει στο Γυμνάσιο, την οικογενειακή ζωή, το Πανεπιστήμιο. Οι ήρωες είναι καθημερινοί άνθρωποι αλλά και ιστορικές προσωπικότητες – όπως ο συμφοιτητής της πρωταγωνίστριας Έλλης, Γιάννης Μηλιάδης, ο οικογενειακός φίλος Στέφανος Δραγούμης, τότε πρωθυπουργός, ή ο συμμαθητής της στο Ωδείο Δημήτρης Μητρόπουλος – συνθέτης, διευθυντής ορχήστρας κατόπιν διεθνούς αναγνώρισης.
Το βιβλίο του Κωνσταντίνου Γαρίτση – Το πορτρέτο ενός κόσμου – Μέρες του Ωδείου /Αυτοβιογραφία βασισμένη στα γραπτά της Έλλης Λαμπρίδη, (1898-1970) είναι έκδοση της Ακαδημίας Αθηνών του 2019 /Βιβλιοθήκη Έλλη Λαμπρίδη – Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών.
Έλλη Λαμπρίδη: Σύντομο Βιογραφικό
Η Έλλη Λαμπρίδη γεννήθηκε στην Αθήνα στις 22 Ιανουαρίου 1898 από πατέρα Ηπειρώτη, τον δικηγόρο και γερουσιαστή Ιωάννη Λαμπρίδη, γνωστό από τους δημοσιογραφικούς αγώνες του για την απελευθέρωση της Ηπείρου. Η μητέρα της ήταν Αθηναία, με καταγωγή από τη Μυτιλήνη. Σπούδασε στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, από όπου πήρε το διδακτορικό της δίπλωμα το 1919 με διατριβή για τις γνωσιο-θεωρητικές αρχές του Αριστοτέλη. Παράλληλα με τις Ακαδημαϊκές δραστηριότητες σε Κωνσταντινούπολη, Αθήνα σαν εκπαιδευτικός, η Έλλη Λαμπρίδη ασχολήθηκε ενεργά και με την πολιτική ενώ της αφαιρέθηκε δύο φορές το διαβατήριο.
Αλληλογραφία με τη Μουντίτα Νίκος Καζαντζάκης – Έλλη Λαμπρίδη
Η Έλλη είχε συνδεθεί με το Νίκο Καζαντζάκη νεαρή στη Ζυρίχη όπου είχε πάει για σπουδές και όπου εκπόνησε τη διδακτορική της διατριβή. Με τον Καζαντζάκη είχε αλληλογραφία έκτοτε για μεγάλο διάστημα και εκείνος υπήρξε ο άνδρας που αγάπησε πραγματικά στη ζωή της. Όμως τελικά ο Καζαντζάκης παντρεύτηκε την Ελένη Σαμίου (μετά το χωρισμό του από τη Γαλάτεια Αλεξίου).
Η αλληλογραφία της Έλλης Λαμπρίδη με τον Νίκο Καζαντζάκη είναι ένας μακροχρόνιος διάλογος ανάμεσα σε δύο εξέχουσες φυσιογνωμίες της ελληνικής διανόησης. Είναι συγχρόνως ένας διάλογος ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που αγαπήθηκαν, ένιωσαν βαθιά φιλία ο ένας για τον άλλο και είχαν στενή σχέση και πνευματική επικοινωνία. Το ευρύ χρονολογικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι επιστολές που έχουμε στα χέρια μας (1927-1957) φωτίζει τη ζωή τους, τη σχέση τους, την πορεία τους, τις συνθήκες παραγωγής του δημιουργικού τους έργου. Συγχρόνως αποκαλύπτει τη διαρκή επαφή τους με τα πνευματικά, καλλιτεχνικά και ιδεολογικά κινήματα, καθώς τόσο ο Καζαντζάκης όσο και η Λαμπρίδη είχαν σε όλη τους τη ζωή έντονη παρουσία σε ό,τι συνέβαινε στην εποχή τους.
Αλληλογραφία Έλλη Λαμπρίδη Νίκος Καζαντζάκης
Η αλληλογραφία τους (Αλληλογραφία με τη Μουντίτα 1927-1957) εκδόθηκε σε βιβλίο με τον τίτλο «Γράμματα στη Μουντίτα» με επιμέλεια της ανιψιάς της Γιολάντας Χατζή – όπου Μουντίτα είναι το χαϊδευτικό που της είχε δώσει ο Καζαντζάκης. Έκδοση ΜΙΕΤ (Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης). Η κόρη της Έλλης Λαμπρίδη σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά από έκρηξη όλμου των Άγγλων. Περισσότερα για τη λογία Έλλη Λαμπρίδη εδώ
Casta Diva Αγνή Θεά αναφέρεται στη Σελήνη (Ωδή στη Σελήνη)
«Κίνησε η Γερακίνα για νερό, νερό να φέρει κι έπεσε μες στο πηγάδι… κι έβγαλε φωνή μεγάλη… κι έτρεξε ο κόσμος όλος κι έτρεξα κι εγώ ο καημένος… Γερακίνα θα σε βγάλω και γυναίκα θα σε πάρω…»
Δημοτικό τραγούδι Νιγρίτας Σερρών
Γερακίνες στο χωριό
Κωμοπόλεις της Μακεδονίας
Νιγρίτα – Γρανίτης, δύο κωμοπόλεις της Μακεδονίας, η μία στο νομό Σερρών, η άλλη στο νομό Δράμας. Τα γράμματα και των δύο είναι σχεδόν ίδια, έτσι μπορεί και να μπερδευτείς (ΓΡ Α ΝΙ Τ ΗΣ – ΓΡ Ι ΝΙ Τ Α) Όμως δεν μοιάζουν καθώς κάθε μέρος έχει τη δική του ιστορία. Για τον Γρανίτη το άρθρο – via Μακρινή απόδραση – για τη Νιγρίτα ακολουθεί το κατωτέρω άρθρο.
Η φημισμένη σ’ ολόκληρη την Ελλάδα Γερακίνα, που το τραγούδι της αποτελεί σήμερα πανελλήνιο ύμνο της λαϊκής Μούσας, έχει πατρίδα της τη Νιγρίτα.
Κατά την παράδοση η Γερακίνα Ροκάνη, έζησε γύρω στα 1850-1870 σε μια οικία της Νιγρίτας, στη γραφική συνοικία «Τσακαλάδες».
Ήταν εξαιρετικά όμορφη και γι’ αυτό περιζήτητη νύφη. Όλα τα παλικάρια προσπαθούσαν να κατακτήσουν την ωραία Γερακίνα. Ο «Χάρος» όμως ζήλεψε την ομορφιά της και ήρθε πολύ νωρίς να την πάρει. Μια μέρα λοιπόν το μεσημέρι ήταν 6 Αυγούστου 1870, μόλις είχαν στρώσει με τη μητέρα της το τραπέζι – ο πατέρας της είχε πεθάνει, η Γερακίνα πήγε με την «στάμνα» της να φέρει νερό από το πηγάδι.
Χορός Γερακίνας – Πολιτιστικός Σύλλογος Νιγρίτας
Ρίχνοντας όμως τον «κουβά» στο πηγάδι, έχασε την ισορροπία της κι έπεσε μέσα, αφήνοντας απελπισμένες φωνές. Στο άκουσμα των φωνών, κατά τους στίχους του τραγουδιού, «έτρεξαν μικροί μεγάλοι» και μεταξύ αυτών και το γενναίο παλικάρι της, ο Τριαντάφυλλος Γκοστίνος, που χωρίς δισταγμό κατέβηκε στο πηγάδι, για να σώσει την αγαπημένη του. Μετά από λίγο όμως ανέσυραν επάνω το νέο μισοπεθαμένο και τη Γερακίνα νεκρή. Όλη η Νιγρίτα έκλαψε την άτυχη κόρη και την συνόδευσε στην τελευταία της κατοικία αφού πρώτα την στόλισε με φλουριά και βραχιόλια. Το τραγικό τέλος της Γερακίνας συγκλονίζει τον Τριαντάφυλλο που πεθαίνει από την θλίψη του τρεις μήνες μετά.
«Το πηγάδι της Γερακίνας»
Το πηγάδι αυτό της Γερακίνας, το οποίο σώζεται ακόμη και σήμερα στη Νιγρίτα (στη συνοικία «Τσακαλάδες») απέμεινε ο τελευταίος μάρτυρας της λαϊκής αυτής παράδοσης. Λίγα χρόνια αργότερα, σ’ ένα καφενείο της Νιγρίτας, βρέθηκε ο λαϊκός ποιητής και τραγουδιστής, ο οποίος έκανε την ιστορία της Γερακίνας τραγούδι. Από τότε η Γερακίνα σαν τραγούδι και σαν χορός πέρασε στην αιωνιότητα και δεν άργησε να περάσει τα όρια της μικρής Νιγρίτας, για να γίνει γνωστή πανελλήνια και ν’ αγαπηθεί τόσο από το λαό. Με πρωτοβουλία της Πολιτιστικής εταιρείας Νιγρίτας έχει καθιερωθεί να γιορτάζονται κάθε χρόνο την εβδομάδα του Πάσχα «Τα Γερακίνεια«, γιορτή αφιερωμένη στη μνήμη της Γερακίνας. Ο όμορφος αυτός γιορτασμός, που έχει γίνει θεσμός για την Νιγρίτα, έχει δώσει ένα πολύ όμορφο πολιτιστικό χρώμα στην πόλη, προσελκύοντας όλο και περισσότερους επισκέπτες κάθε χρόνο. Επίσης κάθε χρόνο τον Αύγουστο, οργανώνονται λαογραφικές εκδηλώσεις προς τιμήν της αδικοχαμένης Γερακίνας.
Γερακίνα – Παραδοσιακό Μακεδονίας
Αρχική πηγή: frontoffice-mitrousis.dev.edu.uoc.gr | φωτό: dimosvisaltias.gr | Το πηγάδι σήμερα – Λαογραφικό μουσείο Νιγρίτας
Η ταυτότητα των ανθρώπων όπως και των εθνών είναι στοιχείο εκ των ουκ άνευ της παρουσίας τους σ’ αυτή τη γη. Πολλά γνωρίσματα έχει η ταυτότητα: φυλή, γένος, εθνικότητα, θρήσκευμα, καταγωγή κ.ά. Η χώρα διαμονής επίσης, χωρίς να είναι καταλυτική: πολλοί διαμένουν αλλού απ’ όπου κατάγονται. Και πάλι, κι από ‘κει που κατάγεσαι μπορεί οι πρόγονοι σου να προέρχονται από άλλη χώρα – καθώς συμβαίνει με τους άποικους, μετανάστες π.χ. στην Αμερική, Καναδά, Αυστραλία κλπ.
Σκόπια παλιά πόλη
Τα Σκόπια πρωτεύουσα της Π.Γ.Δ.Μ. είναι κτισμένα σε υψόμετρο 262 μ. εκατέρωθεν του ποταμού Βαρδάρη (Αξιού). Ιδιαίτερη ανάπτυξη γνώρισαν την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ήταν γνωστά ως Ουσκιούπ (Uskiup). Η πόλη παρέμεινε υπό Οθωμανική κυριαρχία πάνω από 500 χρόνια και ήταν πρωτεύουσα του ομώνυμου «σαντζακίου» και κατόπιν ολοκλήρου του «Βιλαετιού του Κοσσυφοπεδίου». Ο πληθυσμός αυτής της πρωτεύουσας ανέρχεται περί τις 500.000 κατοίκους.
1900 – Σκόπια πωλητές μπαχαρικών
Στοιχεία Ιστορίας Η ευρύτερη περιοχή των Σκοπίων με όλη την παλιά Μακεδονία, προσαρτήθηκε στη Σερβία κατά τους Βαλκανικούς πολέμους του 1912 ονομάστηκε αργότερα «Μακεδονία του Βαρδάρη» – ονομασία που εδόθη από τις δυνάμεις του Άξονα (Γερμανία, Ιταλία, Βουλγαρία) κατά την κατοχή αυτών των εδαφών της Νότιας Σερβίας κατά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Κατά την επικράτηση του Τίτο τα εδάφη αυτά ονομάσθηκαν Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας – ονομασία του λοιπού του ενός από τα έξι ομόσπονδα κράτη της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας και σοσιαλιστικό εθνικό κράτος των Σλαβο-μακεδόνων. Μετά τη μετάβαση στη κοινοβουλευτική δημοκρατία το 1990, η Δημοκρατία άλλαξε επίσημα το όνομα της σε Δημοκρατία της Μακεδονίας και με την αρχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας, ανακηρύχθηκε η ίδια ως ανεξάρτητο κράτος με την ονομασία Μακεδονία (8/11/1991).
Σκόπια – Παζάρι
Η Ελληνική Διένεξη Οι Σκοπιανοί διαμένουν σε εδάφη μεν Μακεδονικά αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι Μακεδόνες καθώς ήρθαν να κατοικήσουν εκεί πολύ μετά από τους αρχαίους Μακεδόνες που είχαν το βασίλειο τους στη Βεργίνα του Φιλίππου και του ξακουστού γιου του Αλέξανδρου του Μέγα Μακεδόνος. Οι Σκοπιανοί μπορεί να έχουν ιθαγένεια (υπό την έννοια του εδάφους, της εντοπιότητας) Μακεδονική αλλά η εθνικότητα τους είναι Σλαβική. Αφού λοιπόν δυίσταται το θέμα της εθνικότητας διαχωριζόμενο από την ιθαγένεια, πως μπορούν να λένε πως είναι Μακεδόνες; Για να γίνει αυτό πρέπει εθνικότητα και ιθαγένεια να συμπίπτουν.
Είμαστε Έλληνες ξακουστοί σ’ όλο τον κόσμο και οφείλουμε να διαφυλάξουμε την ταυτότητα και τα εθνικά μας δίκαια. Ας το βάλει καλά στο μυαλό του ο υπουργός Εξωτερικών. Τα εδάφη που έχουν οι Σκοπιανοί κανονικά μας ανήκουν από την εποχή των Βαλκανικών πολέμων καθώς πολεμήσαμε, αλλά δεν τα διεκδικούμε φυσικά, αλλά όχι και να θέλουν οι γείτονες να σφετερισθούν αβλεπτεί – ελέω Τίτο, που είχε βλέψεις ιμπεριαλιστικές, να ενσωματώσει για το ομόσπονδο κρατίδιο του, την ένδοξη -από αρχαιοτάτων χρόνων- ονομασία Μακεδονία! Δηλαδή όσοι είναι Μακεδόνες να είναι το ίδιο με τους Σλαβομακεδόνες – αφού διαμένουν σε έδαφος με ίδια ονομασία…
Η ονομασία Βόρεια Μακεδονία είναι ατυχής. Αφού οι Αμερικανοί επιμένουν να μπει η χώρα στο ΝΑΤΟ γιατί δεν τους επιβάλουν την αλλαγή της ονομασίας τους – παντοδύναμοι όπως είναι; Φερ’ ειπείν να λεγόντουσαν Σλαβομακεδονία και Σλαβομακεδόνες όπως προκύπτει και από τα ιστορικά στοιχεία. Αλλά βέβαια δεν επρόκειτο να δεχθούν κάτι τέτοιο, γαλουχημένοι με τον άκρατο Γκρουεφσκικής (Πρωθυπουργός των Σκοπίων 2006 – 2016) εμπνεύσεως εθνικισμό τους… Το ότι εμπλακήκαμε σ’ αυτή την ιστορία επιβάλει να διεκπεραιώσουμε τη συμφωνία των Πρεσπών απολύτως σύστοιχα με τα εθνικά μας συμφέροντα.
Σχετικά Σχετικά άρθρα: Το Σκοπιανό και τα Αδιέξοδα του (1), «Βόρεια» Μακεδονία (2) Φωτογραφίες: αρχική πηγή: wikiwand.com από το λήμμα Σκόπια
Νυχτερέμι 